Mã nhận dạng nhựa RIC( Resin identification code) là một hệ thống ký hiệu, tập hợp các biểu tượng xuất hiện trên sản phẩm nhựa mà thông qua đó chúng ta có thể xác định được các loại hạt nhựa được sử dụng để tạo nên chúng. Hệ thống quy ước này được phát triển vào năm 1988 bởi Hiệp hội Công nghiệp Nhựa Hoa Kỳ, nhưng từ năm 2008 nó đã được quản lý bởi ASTM International, một tổ chức tiêu chuẩn quốc tế .

Lịch sử và ý nghĩa của mã nhận dạng trên các sản phẩm làm từ nhựa

Hiệp hội Công nghiệp Nhựa Hoa Kỳ (SPI) lần đầu tiên giới thiệu hệ thống này vào năm 1988 với tên gọi "Hệ thống mã nhận dạng nhựa tự nguyện". SPI tuyên bố rằng mục đích của mã RIC ban đầu là "Cung cấp một hệ thống quốc gia nhất quán để tạo điều kiện cho việc tái chế nhựa sau tiêu dùng" (Wikipedia)

Chúng bao gồm các ký hiệu được các nhà sản xuất sản phẩm làm từ nhựa in hoặc dập nổi ngay trên thành phẩm của họ. Theo dạng quy ước ban đầu, các ký hiệu được bao gồm các mũi tên quay theo chiều kim đồng hồ để tạo thành một hình tam giác bao quanh một số. Hình tam giác này là một vòng khép kín biểu trưng cho vòng đời bất tận của một sản phẩm nhựa. Còn các con số biểu thị cho loại nhựa được sử dụng trong sản phẩm.

Lợi ích tuyệt vời mà mã nhận dạng nhựa đem lại

Hệ thống nhận dạng nhựa đã được ngày càng nhiều cộng đồng các chương trình tái chế áp dụng, như một công cụ hỗ trợ phân loại nhựa. Các công nhân trong các cơ sở thu hồi và tái chế dễ dàng phân loại các mặt hàng theo chất liệu chỉ bằng cách đơn giản là nhìn vào các con số này. Hoàn toàn đơn giản và hiệu quả hơn hẳn so với việc làm việc dựa trên kim nghiệm và phỏng đoán, điều mà họ đã làm trong suốt một thời gian dài trước đó.

Khâu phân loại này vô cùng quan trọng vì nhựa cần phải được tái chế riêng biệt theo từng loại, nhằm bảo toàn giá trị của vật liệu tái chế. Việc không phân loại hoặc phân loại sai sót sẽ khiến cho thành phẩm sau tái chế không đạt chất lượng hoặc tệ hơn là không thể sử dụng được.

Xem thêm: quy trình tái chế nhựa phế thải

Ý nghĩa các con số trên mã tái chế nhựa

1. PETE hoặc PET (Số tái chế 1 / Mã ID nhựa 1) : Polyethylene terephthalate là một loại nhựa nhẹ, thường được làm thành bao bì ở dạng nửa cứng hoặc cứng. Sức mạnh và độ dẻo dai của chất liệu này giúp bao bì có khả năng chống va đập tốt để bảo vệ thực phẩm hoặc chất lỏng bên trong chúng. Ví dụ cụ thể là các chai PET đựng nước suối, nước ngọt, chai tương ớt, dầu ăn,... PET có thể được tái chế và sản xuất thành các sản phẩm mới như: vải áo thun, vải sợi cho áo len và áo khoác. Đồng thời, hạt nhựa PET tái chế có thể pha trộn với hạt nhựa nguyên sinh cùng loại theo tỷ lệ nhất định để sản xuất các lô sản phẩm chai lọ và hộp đựng khác. Tất nhiên là điều này không được khuyến khích! Do có thể được tái chế dễ dàng nên người tiêu dùng luôn được hướng dẫn rửa sạch các chai nước sau khi sử dụng và cho chúng vào thùng rác tái chế. Việc bỏ đi những chai lọ hoàn toàn có thể tái sử dụng này có vẻ lãng phí, nhất là đối với những sản phẩm vô cùng bắt mắt và đôi khi khá dễ thương. Tuy nhiên điều này là cần thiết vì chai nhựa PET chỉ tuyệt đối an toàn cho việc sử dụng một lần, sử dụng trong thời gian dài có thể tiết ra các hóa chất độc hại.
2. HDPE (Số tái chế 2 / Mã ID nhựa 2) : Polyethylene mật độ cao là một loại nhựa cứng, không hoàn toàn trong suốt, có trọng lượng nhẹ nhưng cũng rất bền. Ví dụ, một chiếc can bằng nhựa HDPE có thể chỉ nặng 60 gram nhưng vẫn đủ chắc chắn để có thể chứa được 3 lít nước. Do đặc tính dẻo dai và chịu được hóa chất nên nhựa HDPE được sử dụng cho các sản phẩm gia dụng như: chai đựng bột giặt, sữa, chai dầu gội, dầu xả…HDPE cũng thường được dùng để sản xuất các loại ống nước. Vật liệu này cũng được FDA chấp thuận cho tiếp xúc với thực phẩm. Tuy nhiên độc giả cũng cần lưu ý các loại bao bì không rõ nguồn gốc có thể sử dụng nguyên liệu pha trộn kém chất lượng hoặc nhựa tái chế. Chỉ ở dạng nguyên sinh thì nhựa HDPE mới hoàn toàn an toàn khi chứa đựng thực phẩm. Với những sản phẩm sản xuất hoàn toàn bằng nhựa nguyên sinh thì nhựa HDPE có thể được tái chế ít nhất là 10 lần. Vì vậy sau khi sử dụng, bạn nên rửa sạch các chai lọ làm bằng vật liều này và cho vào túi rác được dán nhãn tái chế. Các sản phẩm trong suốt sẽ được tái chế thành các sản phẩm hộp đựng và chai lọ mới với các tính chất và giá trị sử dụng tương đương. Các sản phẩm đã được pha màu khi sản xuất thì sẽ được tái chế để sản xuất các loại đồ chơi, đồ gia dụng hay ống nước…
3. PVC (Số tái chế 3 / Mã ID nhựa 3) : Nguyên tố clo là thành phần chính được sử dụng để tạo ra polyvinyl clorua , một loại nhựa phổ biến có khả năng kháng hóa học và sinh học. Hai đặc điểm này giúp hộp nhựa PVC giữ được sự nguyên vẹn của sản phẩm bên trong, kể cả các loại thuốc uống chữa bệnh. Các sản phẩm là từ PVC thường thấy là áo mưa, chai lọ chứa hóa chất, ống nước, màng bọc thực phẩm…Tuy nhiên PVC có tính ổn định nhiệt kém nên các loại hàng hóa sử dụng loại bao bì này cần tránh môi trường nhiệt độ cao. Tránh đưa vào lò vi song các loại thức ăn còn nguyên lớp bọc bằng loại màng này. Các loại đồ chơi trẻ em làm từ chất liệu này cũng bị cấm ở một số nước vì khi ngậm vào miệng, các chất độc hại của nhựa có thể bị đào thải ra ngoài. Do hàm lượng clo cao trong nguyên liệu nên PVC là loại sản phẩm khó tái chế nhất. Tuy nhiên vẫn có một số nơi làm được điều này. Và vật liệu tái chế có thể dung để sản xuất các đường ống, nón bảo hộ, hộp và cáp điện….
4. LDPE (Số tái chế 4 / Mã ID nhựa 4) : Polyethylene mật độ thấp mỏng hơn một số loại nhựa khác và cũng có khả năng phục hồi nhiệt cao. Do tính dẻo dai và linh hoạt của nó, LDPE chủ yếu được sử dụng trong các ứng dụng màng, bao bì, thường cần đến công đoạn hàn nhiệt. LDPE thường được sử dụng trong bao bì thực phẩm để làm các loại túi đựng trái cây, rau quả, các loại gia vị, đường, muối, bột ngọt... Các túi đựng nước lèo, nước mía chúng ta hay sử dụng chính là làm từ chất liệu này. Nhựa LDPE an toàn để tái sử dụng nhiều lần, chỉ cần đảm bảo rằng chúng không được đặt trong môi trường có nhiệt độ 120ºc vì đây là nhiệt độ nóng chảy của chúng. Cái loại túi nilon bằng nhựa LDPE khi được tái chế cần thiết trải qua công đoạn băm nhỏ. Do đặc tính dẻo dai nên loại túi này thường bị mắc vào máy móc dùng để tái chế và có thể gây hư hỏng thiết bị về lâu dài. Vì vậy  bạn có thể tái sử dụng các sản phẩm nhựa LDPE cho đến khi nó không còn có thể sử dụng được nữa.
5. PP (Số tái chế 5 / Mã ID nhựa 5) : Polypropylene hơi cứng nhưng ít giòn hơn một số loại nhựa khác. Nó trong suốt nhưng cũng có thể được làm mờ, đục hoặc pha thêm màu khác trong  khi được sản xuất. Loại nhựa này có trọng lượng nhẹ, bền, chịu nhiệt và tạo ra một rào cản tốt chống lại độ ẩm, dầu mỡ và hóa chất. Nhiệt độ nóng chảy cao, làm cho nó đặc biệt thích hợp cho các sản phẩm đóng gói thực phẩm được sử dụng trong lò vi sóng hoặc làm sạch trong máy rửa bát. So với các loại nhựa còn lại, nhựa PP được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đánh giá là rất an toàn để sử dụng chứa đựng thực phẩm. Chúng không làm rò rỉ bất kỳ hóa chất độc hại nào, do đó bạn có thể tái sử dụng những rất nhiều lần.  Nhựa PP cũng được tái chế một cách rất dễ dàng.
6. PS (Số tái chế 6 / Mã ID nhựa 6) : Polystyrene là một loại nhựa cứng, không màu, không có nhiều tính mềm dẻo. Nó có thể được tạo thành bọt hoặc đúc thành khuôn. Trong bao bì thực phẩm, PS thường được sử dụng để làm cốc nhựa, khay đựng đồ nguội và bánh mì, hộp đựng và nắp đậy thức ăn nhanh, cốc đựng cafe nóng và hộp đựng trứng. PS cũng có thể tồn tại dưới dạng vật liệu xốp được gọi là polystyrene mở rộng (EPS) hoặc mút xốp. EPS linh hoạt và nhẹ nên nó thường được sử dụng trong ngành dịch vụ thực phẩm, và những thùng xốp này sẽ giữ cho thực phẩm của bạn ẩm và tươi trong thời gian dài hơn, với chi phí thấp hơn đáng kể. Bao bì PS được FDA coi là an toàn để sử dụng khi tiếp xúc với thực phẩm. Tuy nhiên, với EPS thì khi tiếp xúc với nhiệt, xốp có thể làm trôi đi chất styren - một loại độc tố có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe, ảnh hưởng đến hệ sinh sản, đường hô hấp và có thể gây ung thư. Nếu lo lắng về vấn đề này, bạn có thể chuyển thức ăn của mình vào vật chứa an toàn và phù hợp trước khi hâm nóng trong lò vi sóng. Nhựa PS có thể tái chế, chỉ cần đổ nó đi và rửa sạch. Còn EPS thì không, người ta hướng dẫn xử lý rác thải từ nhựa EPS như đối với rác thải thông thường.
7. Các loại nhựa khác (Số tái chế 7 / Mã ID nhựa 7) : “Loại khác” hoặc ký hiệu số 7 trên bao bì nhựa cho biết bao bì được làm bằng nhựa dẻo khác với sáu loại nhựa được liệt kê ở trên, ví dụ: bao bì làm bằng polycarbonate hoặc polylactide, nhựa sinh học (PLA) , hoặc những loại màng ghép được tạo nên bởi sự kết hợp của nhiều hơn một vật liệu nhựa dẻo. Trong đó đặc biệt phải nhắc tới polycarbonate, là loại nhựa sử dụng hóa chất công nghiệp Bisphenol A (BPA) trong quá trình sản xuất. FDA hoàn toàn không chấp nhận hóa chất này đối với sức khỏe con người. Tuy nhiên không phải loại nhựa nào có nhãn số 7 đều có chứa BPA, một số loại nhựa không chứa hóa chất này đã được FDA chấp thuận để tiếp xúc với thực phẩm sau nhiều lần thử nghiệm. Để an toàn hơn, chúng ta cần thận trọng khi mua những sản phẩm đựng thực phẩm hay đồ gia dụng tiếp xúc nhiều với cơ thể với mã tái chế là số 7. Những loại an toàn sẽ phải có thêm một dấu hiệu “không có chứa BPA” ở bên cạnh. Các sản phẩm có mã tái chế nhựa số 7 cũng không được tái chế rộng rãi.

Tại sao mã nhận dạng trên sản phẩm của bạn lại không có những mũi tên

Trên thực tế, có 2 loại mã nhận dạng nhựa đang được sử dụng. Một loại là ba mũi tên bao quanh một con số, còn loại kia thì một hình tam giác đặc đã thay thế cho những mũi tên này.

2 loại mã trên đều không khác nhau về ý nghĩa. Hình tam giác chỉ là một cải tiến về mặt hình ảnh, còn các con số vẫn giữ nguyên giá trị.
Năm 2008, ASTM International tiếp quản việc quản lý hệ thống mã nhận dạng RIC và ban hành tiêu chuẩn ASTM D7611 — Tiêu chuẩn thực hành mã hóa các sản phẩm nhựa trong khâu sản xuất để nhận dạng nhựa. Vào năm 2013, tiêu chuẩn này đã được sửa đổi để thay đổi biểu tượng đồ họa của RIC từ ba mũi tên khép kín thành một hình tam giác.

Và nguyên nhân của việc thay đổi này là do những biểu tượng mũi tên có xu hướng tạo nên hiểu biết sai lệch cho người tiêu dùng.
Những mũi tên khép kín biểu trưng cho khả năng tái chế vô hạn của nhựa đã vô hình chung khiến người ta lầm tưởng rằng sản phẩm nào có biểu tượng này đều có khả năng được tái chế. Và người ta dần dần bỏ qua sự có mặt của những con số.

Việc những mũi tên trở thành một chỉ báo chung về khả năng tái chế của một sản phẩm là hoàn toàn sai lệch. Trên thực tế thì sự hiện diện của biểu tượng RIC trên một mặt hàng không nhất thiết cho thấy rằng nó có thể được tái chế. Tại thời điểm mà mã nhận dạng nhựa ra đời thì chỉ những loại nhựa có RIC "1" và "2" (tương ứng là polyethylene terephthalate và polyethylene mật độ cao) mới được chấp nhận tái chế.Và sửa đổi của ASTM International đối với RIC nhằm giải quyết sự nhầm lẫn của người tiêu dùng về ý nghĩa của mã nhận dạng in trên các sản phẩm của họ.

Tuy nhiên ở nhiều nơi trên thế giới, các nhà sản xuất vẫn trung thành với các biểu tượng cũ với những mũi tên. Nguyên nhân là do chúng trông bắt mắt và quen thuộc hơn. Đồng thời hình tam giác của biểu tượng mới bị cho là dễ gây nhầm lẫn trong tiềm thức, khi mà chúng trông y hệt như những tấm biển cảnh báo nguy hiểm. Nhưng có lẽ nguyên nhân chính vẫn là sự tốn kém để thiết kế và chế tạo lại toàn bộ hệ thống khuôn dập hoặc khuôn in mà họ đang sử dụng.

Các con số cũng chỉ còn ý nghĩa đối với các đơn vị tái chế trong khâu phân loại, vì danh sách các loại nhựa được chấp nhận tái chế đã tăng lên đáng kể so với thời kỳ đầu. Với sự phát triển của khoa học, một số nơi đã tái chế thành công hầu hết các loại nhựa, bất chấp mã RIC của chúng là gì.

Và mã nhận dạng nhựa hiện tại đã không còn mấy giá trị!

Những tiêu chuẩn mới

Mã nhận dạng nhựa ra đời vào những năm 1980 và đã trở nên khá lạc hậu. Mục đích ban đầu của chúng là dành cho những người ở hậu phương tái chế chứ không được thiết kế như một công cụ giao tiếp với người tiêu dùng.

Một số cộng đồng đã bắt đầu hướng dẫn người dân những gì nên cho vào thùng rác tái chế trên lề đường dựa theo hình dạng sản phẩm. Những thứ như chai, hộp và túi nhựa được khuyến khích và họ không còn cần quá dựa vào mã nhận dạng trên sản phẩm.
Trong khi đó, các sửa đổi đối với mã nhận dạng RIC hiện cũng đang được thảo luận và phát triển.

Tại Hoa Kỳ, Liên minh bao bì bền vững cũng đã tạo ra nhãn "How2Recycle " cho phù hợp hơn với cách công chúng hiện đang sử dụng sản phẩm nhựa của họ. Thay vì biểu trưng cho chất liệu nhựa của sản phẩm, nhãn "How2Recycle " hướng dẫn người tiêu dùng cách xử trí với rác thải của họ qua bốn loại nhãn:

• Tái chế rộng rãi: có nghĩa là hơn 60% cơ sở tái chế có thể tái chế mặt hàng này thông qua chương trình tái chế lề đường hoặc địa điểm tập kết.
• Hạn chế: có nghĩa là chỉ 20–60% các cơ sở ở Hoa Kỳ có thể tái chế mặt hàng này thông qua chương trình tái chế lề đường hoặc địa điểm tập kết.
• Không tái chế được: có dưới 20 phần trăm các địa điểm có thể tái chế mặt hàng thông qua chương trình tái chế lề đường hoặc địa điểm tập kết trong thành phố.
• Gửi hàng tại cửa hàng: mặt hàng có thể được tái chế nếu được mang đến các địa điểm gửi hàng tại các cửa hàng có đăng ký tham gia các chương trình tái chế ( thường là các cửa hàng tạp hóa).