Giá hạt nhựa luôn biến động, gây nên nhiều khó khăn cho các doanh nghiệp

Trong suốt lịch sử thị trường, giá hạt nhựa luôn biến động, thậm chí có những thời điểm giá cả của chúng thay đổi từng giờ. Trong khi đó, nhựa lại là nguyên liệu chính cho rất nhiều hoạt động sản xuất, sử dụng rộng rãi cho nhiều loại sản phẩm. Ví dụ nhựa nhựa tỷ trọng thấp LDPE, LLDPE sử dụng để làm bao bì đóng gói, linh kiện, nhựa tỷ trọng cao HDPE sử dụng làm ống nước, các tấm nhựa hay đồ dùng.

Sự biến động giá này thật sự là một vấn đề phức tạp và nan giải. Nguồn nguyên liệu hạt nhựa phụ thuộc hoàn toàn vào nhập khẩu, chủ yếu từ Mỹ, Iran và các quốc gia thuộc khối các tiểu vương quốc Ả Rập Thống Nhất. Và trong 5 năm qua, giá nhựa đã dao động từ £ 850 / tấn lên mức cao hơn £ 1300 / tấn. Sự tăng giá này đã trở thành một trải nghiệm không mấy vui vẻ đối với các doanh nghiệp sản xuất các sản phẩm có nguồn gốc từ nhựa, trong đó có công ty của chúng tôi. Việc điều chỉnh giá sản phẩm theo mức tăng của nguyên liệu đầu vào là vô cùng khó khăn đối với doanh nghiệp, đặc biệt là khi mức tăng giá đã vượt xa tỷ lệ lạm phát tiêu chuẩn. Thật vô cùng khó để có thể giải thích với khách hàng. Và đôi khi giá dầu thô thế giới điều chỉnh giảm nhưng giá hạt nhựa vẫn không thay đổi, nên việc họ nghĩ mức giá như vậy là phi lý cũng là điều dễ hiểu.

Vậy giá hạt nhựa có hoàn toàn phụ thuộc vào giá dầu không, hay còn có những nguyên do nào khác?

Câu trả lời cho việc giá hạt nhựa tăng cao của các nhà sản xuất hoặc kênh phân phối thường là do suy giảm nguồn cung nguyên liệu thô và lượng tồn kho của các nhà máy cạn kiệt. Tuy nhiên câu trả lời này cũng khó làm thỏa mãn những người dùng cuối, là những người mua bao bì nhựa của chúng tôi, và những người mua sản phẩm hoàn chỉnh cuối cùng.

Nhưng nếu nhìn sâu vào chuỗi cung ứng hạt nhựa, ta sẽ thấy quả thật có sự liên quan mật thiết giữa chúng và dầu thô

Dầu thô khi mới được khai thác là hỗn hợp của nhiều chất có nguồn gốc hydrocacbon có nhiệt độ sôi khác nhau. Một nhà máy lọc dầu sử dụng các điểm sôi khác nhau đó để tách các thành phần của dầu thô thành các sản phẩm hữu ích, bao gồm xăng, dầu diesel, nhiên liệu máy bay, dầu nhiên liệu và naphtha.

Naphtha có thể được xử lý thêm thông qua một quá trình được gọi là 'cracking' để sản xuất các nguyên liệu nhựa chính như ethylene và propylene. Sau đó, chúng được polyme hóa để tạo ra polyetylen và polypropylen, là hai dạng vật chất nhựa phổ biến nhất. Đây chính là những dạng hạt nhựa nguyên sinh mà chúng ta thường hay nhắc đến.

Như vậy có thể thấy, dầu mỏ có tác động rõ ràng đến giá nhựa vì nó là nguồn gốc của hóa dầu, ít nhất là theo cách chúng được sản xuất ở châu Âu, châu Mỹ hay các nước Ả Rập.

Tuy nhiên, dầu không phải là toàn bộ câu chuyện

Đầu tiên, mỗi một sản phẩm trong chuỗi các sản phẩm có nguồn gốc hóa dầu có sự nhạy cảm về giá khác nhau. Naphtha là một dung môi khá cơ bản, gần giống với xăng nên ở nước ta thường gọi là xăng trắng, xăng pha sơn...Chúng có dạng thể lỏng ở nhiệt độ thông thường nên tương đối dễ bảo quản và vận chuyển. Tuy nhiên, ethylene, nguyên liệu để tổng hợp ra polyetylen (PE) lại là một chất khí, khó khăn hơn nhiều trong việc lưu trữ và vận chuyển. Vì vậy khi mức giá của 2 loại nguyên liệu trên ở mức cân bằng thì các nhà sản xuất sẽ dễ dàng ưu tiên hơn cho loại đầu tiên. Do đó nhựa chịu áp lực tăng giá nhiều hơn là Naptha, dù cùng là sản phẩm hóa dầu.

Tuy nhiên các loại hóa dầu dạng lỏng lại rất dễ bay hơi và có hệ số khuếch tán lớn. Việc tích trữ chúng với số lượng lớn cũng sẽ gây nên một sự hao hụt khổng lồ. Các nhà sản xuất cũng chỉ luôn giữ cho mình một mức tồn kho vừa phải.

Ngược lại, ethylene khi đã tổng hợp thành chất dẻo thì lại có thể dễ dàng lưu trữ trong thời gian rất dài trong điều kiện tiêu chuẩn. Các nhà máy hay các thương nhân vẫn có đủ điều kiện để đầu cơ tích trữ khi giá cả thị trường đang ở mức thấp. Chính việc tích trữ này luôn kìm hãm lực giảm giá của thị trường lên các loại hạt nhựa ngay cả khi giá dầu đang giảm mạnh.

Những yếu tố nào giúp giá hạt nhựa có thể giảm trong tương lai

Theo thường lệ, giá cả của một loại hàng hóa chỉ giảm khi nguồn cung tăng lên và nhu cầu giảm đi.

Sự bùng nổ công nghệ đá phiến của Hoa Kỳ đã dẫn đến sự tăng trưởng đáng kể về sản lượng khí tự nhiên và khí dầu mỏ. Bên cạnh đó, ngày càng xuất hiện nhiều dạng năng lượng khác thay thế được các nguồn nhiên liệu hóa thạch. Xe hơi chạy điện là một ví dụ.

Đây là một trong những những yếu tố then chốt có thể hỗ trợ xu hướng giảm giá của các nguyên liệu hóa dầu trong tương lai. Còn trong hiện tại thì nhu cầu về dầu nhìn chung vẫn tiếp tục tăng. Hơn nữa các nhà sản xuất cũng có thể cùng nhau cắt giảm sản lượng dầu để duy trì mức giá ổn định. Đây là điều mà họ vẫn thường làm trong quá khứ.

Còn về phía nhu cầu tiêu thụ, rất khó để có thể thấy được xu hướng giảm trong tương lai gần, vì nhựa vốn gắn liền với tăng trưởng toàn cầu và vô số lĩnh vực khác. Thậm chí các mặt hàng đặc biệt như quân sự, y tế và hàng không vũ trụ cũng cần đến loại vật chất kỳ diệu này.

Bởi những yếu tố kể trên, chúng ta có thể thấy được rằng đối với nhựa, áp lực giảm giá là không đáng kể.

Tuy nhiên trong lịch sử, thị trường cũng không ít lần chứng kiến những mốc giảm mạnh của loại hàng hóa này. Gần đây nhất là vào đầu năm 2020, khi mà tồn kho dự trữ của các nhà sản xuất và các thương nhân, các công ty tiêu thụ đều ở mức cao. Trong khi đó nhu cầu sản xuất các sản phẩm có nguồn gốc nhựa giảm mạnh do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19.

Nhưng cũng cần nhớ rằng đó là thời điểm bất ổn và khó khăn đối với tất cả mọi ngành nghề, giá dầu thô khi đó cũng đã phải giao dịch ở mức giá âm, một điều chưa từng có tiền lệ.

Cách thức để các doanh nghiệp nhựa thích nghi với biến động của thị trường

Việc giá nguyên liệu luôn biến động gây nên rất nhiều khó khăn cho các doanh nghiệp. Tuy nhiên đây là một điều không thể tránh khỏi.

Đối với những mặt hàng có ít thành phần nhựa, hoặc mức tiêu hao của chúng ảnh hưởng rất ít đến tổng giá thành sản phẩm thì sự biến động này có thể dễ dàng chấp nhận được.

Tuy nhiên cũng có những sản phẩm, chi phí dành cho nguyên liệu nhựa lại chiếm tỷ lệ cao và ảnh hưởng lớn đến giá của sản phẩm cuối cùng. Dễ nhận thấy nhất trong nhóm này là các mặt hàng bao bì nhựa, ống nước, các tấm nhựa xây dựng hay đồ gia dụng,...

Ở Việt Nam, đại đa số các công ty sản xuất những mặt hàng này đều phải thay đổi liên tục giá sản phẩm của mình theo mức biến động của nguyên liệu đầu vào.
Cách làm này tuy nghe có vẻ đơn giản nhưng thật ra vô cùng tiêu tốn tài nguyên và nhân lực. Ở những công ty có quy mô lớn, thậm chí có thể cần đến cả một đội ngũ để cập nhật giá nguyên liệu đầu vào mỗi ngày, sau đó tính toán giá thành phẩm và thông báo đến cho khách hàng.

Tuy lãng phí như vậy nhưng với tình hình của thị trường hiện tại thì cũng chưa xuất hiện phương thức nào khả thi hơn để có thể thay thế.

Và có một thực tế là mỗi khi giá có xu hướng tăng mạnh, các doanh nghiệp này luôn phải đối mặt với phản ứng vô cùng gay gắt của khách hàng, là những người dùng cuối hoặc các đại lý, thương nhân phân phối.

Nhận thấy những khó khăn này, gần đây đã xuất hiện nhiều ngân hàng và tổ chức tài chính cung cấp các sản phẩm phòng ngừa rủi ro, có hình thức như một loại bảo hiểm.

Hình thức bảo hiểm rủi ro này có thể hiểu đơn giản là một cách để hạn chế việc công ty của bạn chịu ảnh hưởng của biến động giá nguyên liệu. Với một khoản phí cố định, các công ty bảo hiểm sẽ thay bạn gánh chịu các rủi ro khi giá cả tăng mạnh. Và tất nhiên nếu giá giảm hoặc không thay đổi thì bạn vẫn sẽ mất đi khoản phí này. Một nguyên tắc khá cơ bản và dễ hiểu của ngành bảo hiểm.

Tiếc thay loại hình này vẫn chưa được phổ biến ở nước ta.

Các đơn vị nhập khẩu hạt nhựa lớn ở trong nước vẫn chủ yếu dựa vào kinh nghiệm và linh cảm thị trường để hạn chế rủi ro trong việc kinh doanh của họ.
Thí dụ như công ty của bạn có nhu cầu khoảng 500 tấn nhựa trong năm sau, bạn có thể chọn trả tỷ giá "giao ngay" nếu cảm thấy sắp tới là một chu kỳ tăng giá. Còn nếu bạn cảm thấy mức giá hiện tại đang ở mức cao, có khả năng sẽ giảm thì bạn có thể chọn tỷ giá "thay đổi" vào ngày đơn hàng được giao. Đây là một phương thức khá phổ biến trên các sàn giao dịch hàng hóa quốc tế.

Nhờ sự xuất hiện của các phương thức linh hoạt này mà các nhà sản xuất lớn hay các đầu mối nhập khẩu có thể bảo vệ nguồn cung của họ một cách hiệu quả và hạn chế được rất nhiều rủi ro từ biến động của thị trường.

Và các đơn vị sản xuất các sản phẩm từ nhựa như chúng tôi tất nhiên cũng rất hoan nghênh bất kỳ phương án nào có thể giúp ổn định giá nguyên liệu. Cơ sở chi phí của chúng tôi chiếm một tỷ lệ lớn đến mức bất kỳ hỗ trợ nào trong việc loại bỏ sự thay đổi giá "không xác định" này đều sẽ mang lại lợi ích vô cùng to lớn. Điều này không chỉ có lợi cho chúng tôi mà cho tất cả các doanh nghiệp trong ngành và cả khách hàng nữa.